کشتار شیعیان قندوز/ وعده تامین امنیت و پایان خشونت طالبان چه شد؟

زمان انتشار : ۱۷ میزان ,۱۴۰۰

شفقناافغانستان – انفجار مرگبار مسجدی در قندوز که باعث کشته شدن بیش از ۱۰۰ نفر و زخمی شدن ۲۰۰ نفر از شیعیان بی دفاع شد، موجی از واکنش ها در مورد وعده تامین امنیت و پایان خشونت در افغانستان از سوی طالبان را برانگیخت.

به گزارش خبرگزاری شفقناافغانستان،کاهش خشونت،انفجارها و حملات مسلحانه به مردم افغانستان و نهادهای دولتی که از آن به عنوان تنها وعده گروه طالبان پس از یک ماه روی کار آمدن این گروه در قدرت در افغانستان از آن یاد می شود با انفجار مرگبار امروز در یک مسجد جامع شیعیان قندوز و حملات انتحاری و انفجارهای دیگر در دیگر نقاط این کشور زیر سوال برد. انفجار امروز در قندوز که یک مسجد شیعیان را هدف قرار داد بیش از ۳۰۰ کشته و مجروح در پی داشته است. هر چند بیشتر حملات خونین در افغانستان را قبل از به قدرت رسیدن گروه طالبان خود طالبان انجام می داد اما حالا این گروه باید از مردم افغانستان در برابر چنین حملاتی که معمولا گروه تروریستی داعش انجام می دهد دفاع کند. گروهی که به گفته رهبران ارشد طالبان تهدید که نه بلکه یک دردسر به شمار می رود. «ذبیح الله مجاهد» معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ طالبان امروز گفت که داعش پشتبانی خارجی و مردمی ندارد، از همین رو به زودی نابود خواهد شد. مجاهد تصریح کرد که داعش تهدید جدی برای افغانستان نیست و به زودی این گروه را سرکوب خواهد کرد. این درحالی است که جامعه جهانی پیش از این از احتمال حضور داعش در افغانستان نگرانی کرده اند. مجاهد با اشاره به حمله‌ها و قتل‌های هدفمند اخیر در کابل و برخی از دیگر ولایت ها، می‌گوید که داعشیان می کوشند تا برای حکومت افغانستان مزاحمت بکنند. به گفته مجاهد، طالبان عملیات‌های نابودسازی مخفیگاه های داعش را آغاز کرده است. ذبیح الله مجاهد معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ طالبان گفت: «ما داعش را خطر نمی‌دانیم، بلکه مزاحم است، در بعضی جاها مزاحمت ایجاد کرده است، اما زود از بین برده شده اند در هر حادثه آنها از بین رفته اند، تعقیب شده اند، مرکز شان پیدا شده است.» اما کارشناسان مسایل سیاسی گروه داعش را تهدید جدی در برابر افغانستان می‌دانند و می‌گویند که اگر در نابودسازی این گروه بی پروایی شود، فعالیت‌های این گروه گسترش خواهد یافت. «تمیم باحث» کارشناس مسائل سیاسی گفت: «داعش نه در سطح جهانی و نه در سطح منطقه حمایت دارد و بدون حمایت، نمی تواند به جنگ ادامه دهد. لیکن جنگ با داعش، طالبان را با مشکلات دیگری مواجه خواهد ساخت.» طاهر خان خبرنگار پاکستانی گفت: «طالبان خودشان گفته اند که بر ضد داعش عملیات‌هایی داشتند، به این معنی که داعش هست اما نه مثل سابق. استراتژی داعش تغییر کرده است. معنی تغییر این است که آنها به شهرها برگشته اند.» گروه طالبان به تاز‌گی چهار تن از داعشیان را در ولسوالی پغمان کابل و دو تن دیگر را در ولایت ننگرهار بازداشت کرده اند. انفجار مرگبار امروز جمعه در قندوز رسانه‌ها امروز جمعه از وقوع انفجار در یکی از مساجد شیعیان در شهر قندوز واقع در شمال شرقی کشور خبر دادند. فرانس‌پرس نیز در گزارشی ویژه به نقل از سخنگوی طالبان و اظهارات شاهدان وقوع این انفجار را مورد تایید قرار داده است. در گزارش خبرگزاری فرانسه به نقل از منابع بیمارستانی آمده است که دست کم ۱۰۰ نفر در این انفجار کشته و ۲۰۰ نفر دیگر نیز زخمی شده‌‌اند. «قاری سید خوستی» سخنگوی وزارت داخله طالبان بدون ارائه جزئیات خبر انفجار در مسجد شیعیانِ شهر قندوز را تایید کرد. خبرگزاری فرانسه همچنین با استناد به اظهارات برخی از ساکنان شهر قندوز اعلام کرد که انفجار هنگام برپایی نماز جمعه روی داده است. ذبیح الله مجاهد، سخنگوی طالبان و معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی با انتشار توئیتی کشته شدن تعدادی از شهروندان افغان در جریان این انفجار را تایید کرده است. در این پیام آمده است که انفجار در مسجد «هموطنان اهل شیعه» روی داده و علاوه بر کشته چند مجروح به جا گذاشته است. هنوز علت اصلی انفجار مشخص نیست و هیچ فرد یا گروهی نیز مسئولیت آن را نپذیرفته است؛ اگر چه که معمولا چنین حملاتی از سوی طالبان به داعش نسبت داده می‌شود. خبر انفجار در مسجد «شریف جامع گذر سید آباد» واقع در شهر قندوز در شبکه‌های اجتماعی نیز بازتاب زیادی داشته و تصاویر حکایت از آن دارد که شمار قربانیان این انفجار احتمالا قابل توجه خواهد بود. تصاویر به اشتراک گذاشته شده در شبکه های اجتماعی چندین جسد خون آلود را که در میان آوارِ پس از انفجار روی زمین افتاده‌اند؛ نشان می‌دهد. رسانه های محلی پیش‌تر به نقل از شاهدان عینی اعلام کرده بودند که دست کم ۵۰ نفر احتمالا در این انفجار کشته یا مجروح شده‌‌اند. ویدئوی دیگری نشان می داد که برخی افراد مشغول دور کردن مردان و زنان از مسجد هستند و عده‌ای نیز مجروحان و اجساد کشته شدگان را از محل حادثه تخلیه می‌کنند. یک منبع آگاه به خبرگزاری‌ فرانسه گفت که یکی از کارکنان یک گروه کمک بین المللی نیز در میان مجروحان بوده است. این نخستین بار پس از تسلط طالبان بر افغانستان و شکل گیری کابینه موقت امارت اسلامی در افغانستان نیست که شماری از شهروندان این کشور بر اثر انفجار بمب یا حملات انتحاری جان می‌بازند. آخرین مورد از این حملات مرگبار به پنج روز پیش باز می‌گردد که طی آن شماری از شهروندان افغان در جریان انفجاری در نزدیکی دروازه مسجد جامع عیدگاه درکابل جان خود را از دادند. در این مسجد هنگام وقوع انفجار مراسم ختم درگذشت مادر ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی پیشین و معاون فعلی وزارت اطلاعات و فرهنگ امارت اسلامی برپا بود. مقامات طالبان انگشت اتهام را در خصوص حملات پیشین به سوی داعش نشانه رفتند و برخی گزارش‌های تایید نشده نیز حکایت از آن داشت که این گروه تروریستی که از نظر ایدئولوژیک شباهت‌های زیادی با طالبان دارد مسئولیت انفجار مسجد عیدگاه را پذیرفته است. وعده های یی که دولت طالبان در یک ماه حکومت بر افغانستان از آنها به عنوان دستاورد یاد می کند روسیا الیوم در گزارشی نوشت: پس از گذشت یک ماه از اعلام تشکیل دولت موقت گروه طالبان برای رسیدگی به امور افغانستان پس از کنترل کشور توسط این گروه و به قدرت رسیدنش در ماه آگوست آینده کشور همچنان در هاله ای از ابهام است. رسیدن طالبان به قدرت منجر به توقف جنگ و کاهش سطح خشونت شد و این بازتاب های مثتبی در پی خواهد داشت به ویژه در مناطق روستایی. این یک دستاوردی است که نمی توان آن را در کشوری نادیده گرفت که طی دهه های اخیر بی وقفه شاهد جنگ بوده است. این تنها وعده و به زعم طالبان تنها دستاوردی است که در پرونده موفقیت های گروه طالبان وجود دارد اما «ناامیدی ها» از نتایج اولیه تجربه حکومت طالبان بسیار زیاد است به حدی که نگرانی ها داخلی و خارجی را برانگیخته است. دولت طالبان تا کنون در سطح انتظارات برای اینکه یک دولت فراگیر باشد که همه نژادها و ادیان و نیز گرایش های سیاسی و اجتماعی جامعه متنوع افغانستان را شامل شود ظاهر نشده است. بعد از انتقادهای گسترده از دولت جدید که به طور کامل از مردان وابسته به«طالبان» تشکیل شده است، این گروه برخی از «بیگانه ها» را به دولتش اضافه کرد و به تکنوکرات ها،تاجرها و افرادی از اقلیت ها پست داد. ولی هیچ کدام از انتصاب های جدید در پست های مهم و اصلی نبوده است به طوری که فقط یک نماینده از اقلیت هزاره شیعه به پست معاون وزیر بهداشت رسید. دولت طالبان از هر گونه زن و نمایندگانی از سیاستمداران برجسته دوران سابق خالی مانده است. دولت «طالبانی» وعده احترام به حقوق زنان داد اما به سرعت وزارت امور زنان را لغو و در اقدامی که دارای نشانه های سمبلیک کاملا واضح است این وزارتخانه را به وزارت دعوت و ارشاد و امر به معروف و نهی از منکر تبدیل کرد. دولت طالبان همچنین محدویت هایی ها را در زمینه آموزش و کار زنان متناسب با احکام شریعت اسلامی اعمال کرد که منجر به اعتراض زنان در کابل شد. محدودیت های اجتماعی که طالبان شروع به اجرای آن کرد محدود به زن ها و حجاب اجباری و ترک نکردن خانه بدون محرم و غیره مختصر نماند بلکه مردان و ظاهر و رفتارشان را نیز شامل شد. این گروه تندرو به جنگ موسیقی نیز رفت. این تدابیر به علاوه حوادث دیگر مانند برخورد خشونت بار طالبان با هر گونه اعتراضی از جمله در ولایت پنجشیر و بازگشت به اعدام ها در ملاء عام باعث نگرانی به ویژه نگرانی ساکنان شهرها از تبدیل شدن طالبان کنونی به نسخه دیگری از همان نظام مستبد سرکوبگری شد که طالبان قبل از اشغال افغانستان در سال ۲۰۰۱ توسط آمریکا بر کشور تحمیل کرده بودند. به لحاظ اقتصادی افغانستان طی هفته های اخیر به لبه پرتگاه نزدیک و نزدیک تر شد. بهای مواد غذایی در این کشور ۵۰ درصد افزایش یافت و فرصت های شغلی نیز کاهش پیدا کرد. سیستم بانکی این کشور نیز تا حدود زیاد فلج شده است و شهروندان نمی توانند پول های خود را از بانک ها خارج کنند. سیستم بهداشتی نیز در آستانه فروپاشی است. درست است که تشدید بحران اقتصادی این کشور تا حدود زیادی با بلوکه کردن ۹ میلیارد دلار از دارایی های افغانستان در بانک های خارجی و توقف کمک مالی موسسات بین المللی مالی که نزدیک به ۷۵ درصد از هزینه های عمومی کشور را شامل می شود،مرتبط است اما این نیز درست است که رفتارها و عملکرد دولت«طالبانی» طرف های بین المللی را برای انعطاف در موضع شان و از سرگیری برنامه حمایت از افغانستان که برای ثبات این کشور و پیرامون منطقه ای آن نقش حیاتی دارد،تشویق نمی کند. طالبان وعده داده بود که تهدیدی برای همسایگان خود نمی شود ولی با تاجیکستان تنش به وجود آورد و این کشور را به دخالت در امور افغانستان متهم کرد و نیروهای خود را در نزدیکی مرزهای همسایه شمالی خود گرد آورد امری که باعث شد در درستی وعده های این گروه تردید به وجود بیاید. با وجود این جامعه بین المللی اذعان دارد که باید با دولت طالبان به عنوان قدرت امر واقع حتی بدون آن که آن را به رسمیت بشناسد،همکاری کند و هنوز امید خود در این زمینه از دست نداده است که این گروه از اشتباه ها و تجربه های گذشته خود درس گرفته و تلاش می کند که منافع کشورهای پیرامون دور و نزدیک افغانستان را مورد احترام قرار دهد. حالا دولت طالبان به خوبی درک می کند که باید اعتراف و حمایت خارجی ها را برای ماندن در قدرت و سر پا ماندن کشور به دست بیاورد. در هر صورت آینده افغانستان و مردم آن در سایه حکومت طالبان در هاله ای از ابهام قرار دارد.