چین توافقنامه امنیتی آمریکا، بریتانیا و استرالیا را محکوم کرد

آمریکا، استرالیا و بریتانیا یک برنامۀ همکاری دفاعی و امنیتی در منطقۀ اقیانوس هند – آرام به راه انداختند که هدف اصلی آن مقابله با چین است. اما در این میان، فرانسه سخت متضرر شده زیرا استرالیایی‌ها قرارداد خرید زیردریایی‌های فرانسوی را فسخ کرده‌اند تا به جای آن زیردریایی اتمی آمریکایی بخرند... در پاریس، از "سیلی محکم" و "شکست سنگین" صحبت می‌شود.

روز پنجشنبه ۱۶ سپتامبر/۲۵ شهریور، اسکات موریسون نخست‌وزیر استرالیا گفت: "نخستین گام مهم در چارچوب پیمان دفاعی جدید، تحویل زیردریایی‌های اتمی به استرالیاست".

پکن که از پیمان جدید میان سه کشور انگلیسی‌زبان سخت برآشفته است، اعلام کرد که فروش زیردریایی‌های اتمی ساخت آمریکا به استرالیا اقدامی "به شدت غیرمسئولانه" است.

سخنگوی وزارت امور خارجۀ چین گفت: "همکاری ایالات متحده، بریتانیا و استرالیا در مورد زیردریایی‌های اتمی به صلح و ثبات منطقه لطمه می‌زند، مسابقۀ تسلیحاتی را شتاب می‌دهد و تلاش‌های بین‌المللی در جهت عدم اشاعۀ سلاح‌های اتمی را به خطر می‌اندازد".

اگرچه بیانیۀ مشترک آمریکا، استرالیا و بریتانیا فقط از "تأمین صلح و ثبات در منطقۀ اقیانوس هند – آرام" سخن می‌گوید و هیچ اشاره‌ای به کشور چین ندارد، اما بدیهی است که هدف اصلی پیمان دفاعی سه کشور مواجهه با سلطۀ چین بر این منطقۀ حساس جهان است.

شکست سخت تجاری و استراتژیک فرانسه

خبرگزاری فرانسه که معتقد است پاریس "از استرالیا سیلی خورده"، یادآوری می‌کند که قرارداد فروش ۱۲ زیردریایی غیر اتمی به ارزش ۵۶ میلیارد یورو از دست فرانسه درآمده است. معمولاً فسخ یک‌جانبۀ این نوع قراردادها منجر به پرداخت خسارت می‌شود، اما جزییات قرارداد که در سال ۲٠۱۶ بین استرالیا و فرانسه امضا شده، معلوم نیست. روزنامۀ لوموند می‌نویسد که به احتمال زیاد یک دعوای حقوقی طولانی میان پاریس و کانبرا به‌راه خواهد افتاد.

مقامات فرانسوی که خشم خود را از تغییر سیاست استرالیا پنهان نمی‌کنند، گفته‌اند که دولت استرالیا در مورد خرید زیردریایی‌ها به فلورانس پارلی، وزیر دفاع فرانسه قول داده بود، اما حالا زیر قول خود زده است.

کمسیون روابط خارجی سنای فرانسه نیز از "شکست سخت" برای کشور سخن گفته و تأکید کرده است که "فروش زیردریایی اتمی به کشوری که سلاح اتمی ندارد، امری بی‌سابقه است".

ژان ایو لودریان وزیر خارجۀ فرانسه که قبلاً در سمت وزیر دفاع، موفقیت‌های زیادی در فروش اسلحۀ فرانسوی کسب کرده بود، گفته است: "این تصمیم یک‌جانبه و غیرمترقبۀ استرالیا بسیار شبیه کارهای آقای ترامپ است"...

اما نخست‌وزیر استرالیا در توجیه جهت‌گیری تازۀ دولت خود گفته است: "تصمیم ما در مورد تغییر نوع زیردریایی‌ها ناشی از تغییر عقیده نیست، بلکه نیازهای ما عوض شده است"...

البته آمریکایی‌ها و انگلیسی‌ها تأکید کرده‌اند که هیچ قصد مخالفتی با فرانسه ندارند، اما در عمل، پیمان سه‌جانبۀ دفاعی ضربۀ بزرگی به استراتژی فرانسه در منطقه وارد می‌کند. امانوئل ماکرون از سه سال پیش مدام تأکید می‌کند که منطقۀ اقیانوس هند – آرام "الویت فرانسه است". در مقابل، لندن که به دنبال خروج از اتحادیۀ اروپا (برکسیت) تا اندازه‌ای نگران انزوای بین‌المللی بود، اینک موفقیت دیپلماتیک چشم‌گیری به دست آورده است.

منطقه‌ای برای دهه‌های آینده

در واشنگتن، یکی از مسئولان دفتر ریاست جمهوری گوشزد کرد که تاکنون آمریکا تکنولوژی اتمی زیردریایی‌هایش را فقط در اختیار بریتانیا قرار داده بود. بدین ترتیب پیمان جدید دفاعی از نظر دولت آمریکا "تصمیمی بنیادین" محسوب می‌شود که "پیوندهای استرالیا، بریتانیا و آمریکا را برای نسل‌های آینده محکم‌تر می‌کند".

پیمان سه‌جانبه که "اوکوس" (AUKUS) نام گرفته، همکاری سه کشور در زمینه‌های دفاع سایبری و هوش مصنوعی را نیز در بر می‌گیرد.

یکی از امتیازهای مهم زیردریایی اتمی نسبت به زیردریایی با سوخت متعارف، مدت حرکت آن بدون نیاز به سوخت‌گیری، و در نتیجه وسعت میدان عمل آن است.

طبق پیش‌بینی‌های کارشناسان جغرافیای سیاسی، منطقۀ اقیانوس هند – آرام که از یک طرف تا شرق آفریقا و از طرف دیگر تا سواحل غربی آمریکا گسترده است، در سال ۲٠۳٠ میلادی ۶٠درصد از جمعیت و تولید ناخالص جهانی را در برخواهد گرفت. دولت آمریکا، حداقل از زمان باراک اوباما، رویارویی و رقابت اقتصادی، نظامی و سیاسی با چین را در این منطقه از جهان اجتناب‌ناپذیر می‌داند، اما تلاش می‌کند که این رویارویی به جنگ نکشد. پیمان سه‌جانبۀ "اوکوس" از جمله اقداماتی است که در جهت حفظ برتری نظامی و امنیتی آمریکا به امضا رسیده است.

در این شرایط، کشور نیوزلند که همسایه و متحد استرالیاست، تأکید کرده که زیردریایی‌های اتمی استرالیا را به آب‌های خود راه نخواهد داد. نیوزلند از سال ۱٩٨۵ ورود هر نوع شناور اتمی به آبهای خود را ممنوع کرده است...

---

چین از یک توافقنامه امنیتی میان آمریکا، بریتانیا و استرالیا انتقاد کرده و آن را "شدیدا غیرمسئولانه" و "تنگ نظرانه" خوانده است.

براساس این توافق آمریکا و بریتانیا فناوری لازم برای تولید زیردریایی هایی با نیروی محرکه اتمی را در اختیار استرالیا می گذارند.

این توافق تلاشی برای مقابله با نفوذ چین در منطقه مورد مناقشه "دریای جنوبی چین" تلقی می شود.

این منطقه سال ها محل تلاقی بوده و تنش در آن بالاست.

ژائو لیجیان سخنگوی وزارت خارجه چین گفت که ائتلاف این سه کشور خطر "وارد شدن خسارات شدید به صلح منطقه ای... و تشدید رقابت تسلیحاتی" را به همراه دارد.

او از آنچه "ذهنیت... کهنه جنگ سرد" خواند انتقاد کرد و به این سه کشور هشدار داد که "به منافع خود ضربه می زنند."

رسانه های دولتی چین با انتشار سرمقالات مشابه این پیمان را محکوم کردند و سرمقاله "گلوبال تایمز" چین نوشت که استرالیا اکنون "خود را به دشمن چین بدل کرده است."

آمریکا برای اولین بار بعد از ۵۰ سال فناوری خود در زمینه ساخت زیردریایی را در اختیار یک کشور دیگر می گذارد. نوع فناوری قبلا با بریتانیا به اشتراک گذاشته شده بود.

این بدان معنی است که استرالیا اکنون می تواند زیردریایی هایی با نیروی محرکه اتمی بسازد که هم سرعت بیشتری از نمونه های متعارف دارند هم ردگیری آنها دشوارتر است.

این نوع زیردریایی ها می توانند ماه ها زیر آب بمانند و موشک هایشان را به نقاط دورتری شلیک کنند. استرالیا تاکید می کند که به هیچ وجه قصد تعبیه سلاح های اتمی در آنها را ندارد.

این شراکت تازه، تحت عنوان "اکوس" (Aukus) عصر چهارشنبه به وقت واشنگتن در یک کنفرانس خبری مجازی میان رهبران سه کشور اعلام شد و درحالی که مستقیما از چین نام برده نشد، اما سه رهبر مکررا به نگرانی های امنیتی در منطقه هند-آرام که به گفته آنها "به طور قابل توجهی بیشتر شده" اشاره کردند.

در بیانیه مشترک آنها آمده است: "این یک فرصت تاریخی برای سه کشور، با متحدان و شرکای همفکر، برای حفاظت از ارزش های مشترک و ترویج امنیت و رفاه در منطقه هند-آرام است."

تحلیلگران می گویند این ائتلاف احتمالا مهم ترین توافق امنیتی میان سه کشور از زمان جنگ جهانی دوم است.

رهبران سه کشور طی کنفرانسی مجازی امضای این پیمان را اعلام کردند

در نتیجه این پیمان استرالیا به هفتمین کشور جهان خواهد بود که به زیردریایی هایی با نیروی محرکه اتمی مجهز می شود.

این پیمان همچنین شامل همکاری در زمینه هوش مصنوعی، فناوری کوانتومی و سایبری خواهد بود.

گای بوکنستاین از انجمن آسیای استرالیا می گوید: "این نشان می دهد که این سه کشور دارند حد و مرزهای خود را برای شروع مقابله با تحرکات پرخاشگرانه (چین) مشخص می کنند."

بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا بعدا گفت که این پیمان "حافظ امنیت و ثبات در جهان خواهد بود" و "صدها شغل بسیار تخصصی ایجاد خواهد کرد."

بن والاس وزیر دفاع بریتانیا به بی بی سی گفت که چین "درحال شروع یکی بزرگترین برنامه های مخارج نظامی در تاریخ است... شرکای ما در این مناطق می خواهند توانایی دفاع از خود را داشته باشند."

پکن در سال های اخیر به بالا بردن تنش در نواحی مورد مناقشه مثل دریای جنوبی چین متهم شده است.

این کشور با قاطعیت بیشتری بر آنچه می گوید حقوق دیرینه اش در این منطقه مورد مناقشه است صحه گذاشته و به سرعت درحال تقویت حضور نظامی در راستای این ادعاها بوده است.

آمریکا هم حضور نظامی خود را افزایش داده و سرمایه گذاری سنگینی در سایر همکاری های منطقه ای مثلا با ژاپن و کره جنوبی کرده است.

تحلیلگران می گویند حضور چنین زیردریایی هایی در استرالیا برای نفوذ آمریکا در منطقه حیاتی است.

تنش ها میان چین و استرالیا

چین بزرگترین شریک تجاری استرالیاست و دو کشور در گذشته مناسبات خوبی داشته اند.

اما در سال های اخیر تنش های سیاسی باعث ایجاد شکاف شده، از جمله بعد از انتقاد استرالیا از رفتار چین با مسلمانان اویغور، ممنوعیت فناوری از شرکت تله کام هواوی چین و حمایت از تحقیقات درباره سرمنشاء همه گیری ویروس کرونا.

کشورهای غربی هم با نگرانی شاهد سرمایه گذاری فزاینده چین در زیرساخت های جزایر اقیانوس آرام بوده اند و تحریم های سنگین تجاری آن علیه کشورهایی مثل استرالیا را محکوم کرده اند. پکن سال پیش تعرفه سنگینی - تا ۲۰ درصد - بر شراب استرالیا اعمال کرد.

آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا روز پنجشنبه گفت که آمریکا قاطعانه پشت استرالیا - برای دفاع از خود مقابل چین - می ایستد.

او گفت: "پکن در ماه های اخیر شاهد بوده است که استرالیا کوتاه نمی آید و تهدید تلافی جویی اقتصادی و فشار کارساز نخواهد بود."

'خنجری از پشت'

از سوی دیگر فرانسه با خشم به این توافق واکنش نشان داده است، چون به این ترتیب استرالیا یک قرارداد ۵۰ میلیارد دلاری با این کشور برای ساخت ۱۲ زیردریایی را لغو می کند.

ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه به "رادیو اینفو" فرانسه گفت: "این واقعا خنجری از پشت است. ما با استرالیا روابطی متکی بر اعتماد ایجاد کرده بودیم، اما به اعتماد ما خیانت شده."

جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که او یاس فرانسه را درک می کند و افزود که در مورد ائتلاف تازه با اتحادیه اروپا رایزنی نشده بود.

او روز پنجشنبه گفت: "این بار دیگر ما را وادار می کند... به نیاز برای در اولویت قرار دادن بحث خودمختاری استراتژیک اروپا بیاندیشیم. این نشان می دهد که باید بتوانیم با اتکا به خود ادامه حیاتمان را تضمین کنیم."

آقای بلینکن در مقابل گفت که آمریکا همکاری "خیلی خیلی نزدیکی" با فرانسه دارد که به آن ادامه خواهد داد.